“Climate change is the greatest threat facing the world’s children and young people” – UNICEF
Er is te weinig oog voor effecten van klimaatverandering op kinderen. Het klimaat verandert en kinderen zijn het meest kwetsbaar voor de gevolgen. Wereldwijd lopen zij gevaar door ziektes, overstromingen, hittegolven, tropische stormen, droogte of luchtvervuiling als gevolg van klimaatverandering. Wereldwijd worden één biljoen (1.000.000.000.000 !) kinderen blootgesteld aan ‘extremely high risk’ van de impact van klimaatverandering. Zo blijkt uit de Unicefs Klimaatrisico-index voor Kinderen. Alleen al aan luchtvervuiling overlijden jaarlijks wereldwijd meer dan 7 miljoen mensen. Maar wie doet er iets aan?
“Grote mensen gaan niet goed om met de aarde. Ze gooien veel rommel op de grond en dat trekt ongedierte aan die allemaal ziekten veroorzaken. En die rommel komt ook in de goten terecht waardoor alles verstopt raakt. De grote bedrijven en auto’s hebben ook veel uitlaatgassen die gevaarlijk zijn.” Zo vertellen de tweelingbroers Argiel en Rayniel Kalpoe van de St. Paulusschool.
Hun andere tweelingbroers Ardjen en Roël Kalpoe, beide studenten van de Anton de Kom Universiteit van Suriname, vullen aan dat de effecten van klimaatverandering ook duidelijk merkbaar zijn. “De aarde wordt warmer, echt warm en heet. Het lijkt net alsof we in een oven zitten en dan zoek je naar een ruimte waar er airco is, want we willen koude lucht hebben. Het weer is soms niet uit te houden. Als onze zusjes buiten spelen, rennen of als het te warm wordt, dan ademen ze sneller en de lucht die ze inademen.”
Vaker luchtvervuiling
Door klimaatverandering krijgen we in de toekomst vaker te maken met luchtvervuiling. Bij het aanleggen van nieuwe woonwijken worden bomen weggekapt en meestal worden er geen nieuwe bomen geplant. Bomen laten staan of erbij planten verminderd de schadelijke flow van CO2. Zij houden de temperatuur laag en hoe meer bomen, hoe beter dat voor het klimaat is. Door klimaatveranderingen, die overal in de wereld plaatsvinden, worden de bossen, ‘het groen’ op aarde, steeds meer bedreigd.
Niet alle kinderen of jongeren weten wat klimaatverandering precies is. Enkele reacties van leerlingen van de lagere school zijn “Ik weet het niet.” “Het is het veranderen van het klimaat.” “Het is iets dat met het klimaat te maken heeft.” “Het is aardrijkskunde.” “Ik heb er wel van gehoord maar weet niet wat het betekent.” “Het is wanneer het te hard regent en de school onder water is en we niet naar school kunnen gaan.”
Bij vele ouders en instanties die zich met kinderen bezighouden, reist de vraag: wat vertel je aan een kind over klimaatverandering en welke leeftijd is het best? Wandana Gangadin, moeder van Noeranya (7) en Aryant (3), vraagt zich af of ze haar kinderen nu al moet opzadelen of bang maken met milieukwesties.
“Ik wil me kinderen niet angstig maken, terwijl ze weinig aan de situatie kunnen veranderen. Ze hoeven niet nu al gefrustreerd te raken als ik ze vertel over bijvoorbeeld de vele overstromingen. Straks worden ze bij elke regenval bang en denken ze dat we have en goed kwijtraken. Daarvoor zijn ze nog te jong.” Echter is zij zich van bewust dat het niet willen bang maken, mooi en waar is, maar dat de werkelijkheid ook niet verbloemd moet worden.
Directe bedreiging
Klimaatverandering is een directe bedreiging voor kinderen als het gaat om overleven, gezond opgroeien en zich geestelijk en lichamelijk volledig kunnen ontwikkelen. Naarmate extreme weersomstandigheden vaker en heviger voorkomen, lopen kinderen meer gevaar en worden scholen, ziekenhuizen en infrastructuur vernietigd.
Het zijn de volwassenen die zich voor een groot deel schuldig eraan maken dat klimaatverandering ontstaat. Zo stelt Betty Partoredjo, moeder van vier kinderen. Daarom vindt ze het belangrijk dat volwassenen goed moeten stilstaan bij de effecten van klimaatverandering op onze kinderen. “Want het zijn deze kinderen die de toekomstige generaties zijn. Dan moeten we toch nagaan in welke omgeving en welk milieu we willen dat ze opgroeien?”
Velen denken bij het horen van klimaatverandering meteen aan de ‘zielige ijsbeer op die losgeraakte ijsschots’. Zo concludeert Maud Huynen, die onderzoek heeft gedaan naar de gevolgen van klimaatverandering op de gezondheid van mensen. Maar menigeen staat er niet bij stil “dat klimaatverandering vaak ook dichterbij huis nadelige effecten kan hebben op de eigen gezondheid”.
Klimaatverandering heeft een groot effect op mens en natuur. Zij wordt veroorzaakt door verschillende natuurlijke en menselijke oorzaken. Natuurlijke oorzaken zijn bijvoorbeeld de verschuivingen van werelddelen en zeestromen, inslagen van kometen of meteorieten en vulkaanuitbarstingen.
Menselijke (antropogene) oorzaken zijn bijvoorbeeld het verbranden van brandstof, landbouw, veeteelt en ontbossing (het kappen of verbranden van bossen). Bij branden hoeft het niet speciaal bosbranden te zijn; ook het (even) verbranden van vuil, plastic, papier, petflessen zijn debet eraan. De temperatuur op aarde stijgt door deze oorzaken en dat heeft klimaatverandering tot gevolg.
Dieren en planten
Klimaatverandering heeft ook grote gevolgen voor dieren en planten. Door goudwinning in het binnenland wordt het water verontreinigd en vergiftigd waardoor het niet meer drinkbaar is. De vissen gaan dood. In de jachtgebieden trekken dieren weg omdat het bos open gekapt wordt. En daarnaast worden mensen ziek, want inwendig aanwezige kwik vernietigd het lichaam, het zenuwstelsel wordt aangetast waardoor er kinderen met een beperking geboren worden.
“Vroeger konden we gewoon naar school, we kenden deze ingewikkelde klimaatverandering en de effecten ervan niet”, zegt Lukas van den Oever, ontwikkelaar van klimaateducatie voor kinderen. “Maar nu verandert niet alleen de tijden maar ook de seizoenen veranderen. Alles is veranderd, niets is meer de oude.”
Lukas heeft verschillende trainingen verzorgd en lessen gegeven op lagere scholen in Suriname. Verder draait hij projecten waarbij kinderen betrokken zijn en gezorgd wordt voor bewustwording over klimaat, de veranderingen en de effecten daarvan op kinderen. Zo heeft hij enkele workshops gedraaid in samenwerking met Green Heritage Fund Suriname (GHFS) en bij Villa Zapakara.
Klimaatgeletterdheid vergroten
Lukas heeft gemerkt dat de klimaatgeletterdheid bij kinderen tussen 6 en 12 jaar niet echt ontwikkeld is. Ze moeten nog veel meer bijgebracht worden over wat klimaatverandering is en de effecten ervan zijn en wat zij er zelf tegen kunnen doen. “Ze zijn wel op de hoogte van problemen als overstromingen en onderwater raken, maar kunnen dat nog niet echt linken aan klimaatverandering”, zegt Lukas. “Zodra ze het kunnen linken, begrijpen ze het groter plaatje en zullen ze zich meer bewust van zijn.”
Het doel van zijn lessen is dan ook de klimaatgeletterdheid bij kinderen te vergroten. De methode die hij gebruikt voor zijn sessies is 50/50, wat inhoudt dat hij 50 procent aandacht besteed aan de theorie en het andere 50 procent is leren door middel van activiteiten zoals spel, knutselen en handenarbeid. “Alleen door te doen kan je leren, vandaar dat ik creatieve manieren bedenk.”
Om kinderen en jongeren te betrekken bij klimaatverandering, worden er verschillende activiteiten georganiseerd. Zo organiseerde Villa Zapakara een fotowedstrijd en een fototentoonstelling ‘Zie de wereld door jouw fotolens’. In totaal hebben 80 kinderen meegedaan aan deze wedstrijd en zijn er vijftien winnaars uit de bus gekomen.
De kinderen, die op scholen zitten in verschillende districten, hebben na een tweedaagse workshop zij geleerd hoe zij effecten van klimaatverandering in de eigen leefomgeving kunnen fotograferen. De expositie reist door vijf districten: Saramacca, Marowijne, Commewijne, Coronie en Para.
Dit project wordt ondersteund door het Global Climate Change Alliance Suriname Adaptation (GCCA+) Phase 2 Project, gefinancierd door de Europese Unie (EU) en het Ontwikkelingsprogramma van de Verenigde Naties (UNDP), en wordt ondersteund door de Surinaamse overheid.
Verder heeft de Amerikaanse Ambassade in samenwerking met GHF een aantal filmavonden voor kinderen georganiseerd met verschillende documentaires. Het doel was om de verbondenheid van Surinamers met de zee te vergroten en bewustwording te creëren over plasticvervuiling in onze oceanen.
Positief gevoel
Klimaatverandering en de effecten daarvan op kinderen moeten constructief aangepakt, worden waarbij ook de kinderen zelf betrokken worden om mee te denken en mee te doen. De kinderen moeten een positief gevoel hebben over de wereld waarin ze leven en wij moeten hen uitleggen wat ze kunnen doen om deze mooie plek te behouden.
We kunnen beginnen met het aanhalen van voorbeelden dicht bij huis, zoals alle plastic in een speciale bak doen, recyclen van afval zodat ervan nieuwe spullen gemaakt kunnen worden, de goten voor het huis onderhouden, zuinig zijn met elektriciteit zodat de lucht schoner blijft enzovoort.
Het wordt tijd dat kinderen centraal staan in klimaatstrategieën en dat ze steun krijgen om zelf in actie te komen. Kinderen moeten onderwezen worden over het klimaat en de juiste vaardigheden aanleren, zodat ze zich kunnen voorbereiden op en aanpassen aan de gevolgen van klimaatverandering. Wat duidelijk moet zijn is dat de complete verantwoordelijkheid voor het oplossen van de klimaatcrisis niet ligt bij kinderen en jongeren, want dat zou een oneerlijke en grote druk op hen leggen.
Verbeter de wereld, begin bij jezelf. Als je je eigen omgeving niet schoonhoudt, hoe ga je dan Suriname schoonhouden? Help mee aan klimaatverandering vooral door ons land Suriname schoon te houden!